تحلیل تاریخ آغاز و خاتمه یخبندان های تابشی و فرارفتی در استان اردبیل

استان اردبیل به علت موقعیت جغرافیایی، شرایط آب و هوایی و توپوگرافیکی خاص خود، گاهی اوقات آنچنان تحت تأثیر پدید? یخبندان قرار می گیرد که به شدت در شرایط اقتصادی و اجتماعی آن محدودیت هایی ایجاد می کند. بنابراین آگاهی از رژیم یخبندان و عملکردهای آن، می تواند مسئولان اجرایی را در برنامه ریزی برای توسعه پایدار کشور و استان یاری نماید. از سوی دیگر آگاهی از تاریخ های وقوع یخبندان می تواند عاملی موثر در کنترل خسارت های ناشی از آن بر کشاورزی، صنایع اقتصادی، صنعت حمل و نقل و... باشد. در این پژوهش با استفاده از آزمون ماکوس، کفایت سال های آماری و با استفاده از آزمون ران تست، همگنی داده های مورد استفاده، مورد تأئید قرار گرفت. در گام بعدی با استفاده از داده های مربوط به حداقل دمای روزانه 13 سال (2008-1996)، 4 ایستگاه سینوپتیکی واقع در سطح استان اردبیل، سه آستان? دمایی a، b، c به عنوان آستانه های حرارتی تعیین گردید و تاریخ های وقوع یخبندان ها با روزشمارهای ژولیوسی تطبیق داده شد. سپس دور? بازگشت هریک از یخبندان ها توسط نرم افزار smada و با احتمالات 50، 20، 10و 2 درصد محاسبه گردیده و دور? رشد بالقوه و طول فصل یخبندان نیز مورد محاسبه قرار گرفت. یخبندان های فرارفتی و تابشی از همدیگر تفکیک شدند و درصد و فراوانی وقوع این دو نوع یخبندان محاسبه گردیده و در نهایت با انتخاب پایین ترین دمای رخ داده در یخبندان های شدید و استخراج نقشه های سینوپتیکی مربوط به روزهای منتخب ( در سطح زمین، سطح 500 میلی بار و سطح 850 میلی بار) به بررسی و شناسایی الگوهای اثرگذار در یخبندان ها اقدام شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که متوسط دوره های بازگشت یخبندان های منطقه در تمامی آستانه ها دوساله بوده و فراوانی یخبندان های فرارفتی منطقه، بیش از یخبندان های تابشی آن می باشد. همچنین مشخص شد که در منطق? مورد مطالعه ایستگاه خلخال به دلیل کوهستانی بودن از استعداد بالایی جهت وقوع پدیده یخبندان برخوردار است. تحلیل سینوپتیکی یخبندان ها نشان داد که الگوی اصلی سینوپتیکی حاکم در یخبندان های مورد بررسی در سطوح بالا، عمیق شدن ناوه کم ارتفاع دریای سیاه و شمال دریای خزر می باشد که با ریزش سرمای عر ض های بالا به منطقه همراه بوده و زمینه را برای تشدید و تداوم سرما مهیا می سازد و در سطح زمین پرفشار تشکیل شده روی دریای سیاه منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد.